Author: Dipak Samantarai

Posted on

Shahi Qila Masjid/Fateh Khan Rahim Masjid Qila Fort Cuttack

G Arnold Toynbee has recorded his impression regarding Barabati Qila “The great arched gateway of the eastern as Stirling calls it, and a fine old mosque called Fateh Khan Rahman, are almost the only objects of antiquarian interest which remains intact.”
Controversy surrounds the identity of the real builder of this beautiful mosque. Historians Dr K C Panigrahi and Dr Jagannath Pattnaik state that this was built by the Nawab of Bengal, Alwardi Khan in 1707 AD. Prof P K Mukherjee and Dr R P Mohapatra opine that this was built by Fateh Khan Rehman. Dr B C Roy thought that some Muslim governors of Barabati Fort might have built it.


According to Sri Kedarnath Mohapatra “the mosque within the Barabati Fort was constructed by a Faujdar, Fateh Khan Rahman”. The epitaph of the tomb of Fateh Khan inside Qudam-e-Rasool reveals that he died in Hijri year 1128 (1768-69 AD).


In 1766 AD, Lord Robert Clive, sent an English officer named Thomas Mottee to the Maratha Subedar of Sambalpur, Raja Bhawani Pandit. While navigating in river Mahanadi, he saw the impressive sight of Shahi Mosque from the other side of the river.
Most probably, the Mosque was constructed by Fateh Khan before 1767 AD. Shahi Qila Masjid resembles Jama Masjid (Balu Bazar) and Tatar Khan Masjid(Dewan Bazar) in structural design. The dates of their construction indicate these mosques were built during the reign of Nawab Shuhauddin Khan, the Nizam of Odisha. He was as per the records a pious and benevolent soul apart from being a royal dignitary.

Photographed by Sri Taranisen Patnaik


Shahi Qila Masjid was obviously built to facilitate prayers by the members of the armed forces stationed there. Time had taken a heavy toll on the mosque as well. Professor Altaf Hussain has said that the mosque remained in disuse for sometime and was used as a magazine during the British rule of Odisha as it is apparent from the two Mihrabs on the flanks which are bricked up. The State Archeological Department renovated the mosque after it was declared as a heritage monument. A Managing Committee is in charge of the upkeep of the mosque now.


Shahi Qila Masjid did have a few inscriptions which are missing now.
There is only one inscription written in Arabic containing Surah Yaseen from the Holy Quran on the wall of the place demarcated for the Imam at the centre of the prayer hall.
A beautiful landmark of the Millennium City

Posted on

କଟକର ସୁଭାଷ

ମୋର ସଂପୁର୍ଣ୍ଣ ସ୍କୁଲ ଶିକ୍ଷା ରେଭେନ୍ସା କଲିଜିଏଟ୍ ସ୍କୁଲରେ। ଚତୁର୍ଥରୁ ଏକାଦଶ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ। ୧୯୬୫ ମସିହାର କଥା। ଆମକୁ ଶିକ୍ଷକମାନେ କହିଲେ ଆମ ସ୍କୁଲରେ ଗୋଟେ ସିନେମା ସୁଟିଂ ହେବ। ଆମ ବୟସ ସେତେବେଳକୁ ଆଠ/ନ‌ଅ ବର୍ଷ। ସିନେମା କ’ଣ ଜାଣି ନଥାଉ। କିନ୍ତୁ କ’ଣ ଗୋଟେ ବିଚିତ୍ର କଥା ଘଟିବାକୁ ଯାଉଛି ଭାବି ବହୁତ ଖୁସି ଥାଉ।
କିଛିଦିନ ପରେ ଦଳେ ଲୋକ ଆସି ସ୍କୁଲରେ ପହଞ୍ଚିଲେ। ଆମର ଦୁଇ ତିନି ଜଣ ଶିକ୍ଷକ ସେମାନଙ୍କୁ ଶ୍ରେଣୀଗୃହ, ଖେଳ ପଡିଆ ବୁଲାଇ ଦେଖାଇଲେ। ତା’ପରେ ସେମାନେ ଆମ କ୍ଲାସକୁ ଆସି କହିଲେ କୋଉମାନେ ସିନେମା କରିବ ହାତ ଉଠାଅ। ସମସ୍ତେ ହାତ ଉପରକୁ ଟେକିଲେ।
ତାପରେ ସେମାନେ କହିଲେ କେଉଁମାନେ ଧୋତି ପଞ୍ଜାବୀ ପିନ୍ଧି ଦୌଡି ପାରିବ କୁହ। ଆମେ ସବୁ ପରସ୍ପର ମୁହଁକୁ ଚାହିଁଲୁ। ତାପରେ ଅଳ୍ପ କେତେଜଣ ହାତ ଟେକିଲେ। ଆମେ ସମସ୍ବରରେ ଆମ ଶିକ୍ଷକଙ୍କୁ କହିଲୁ “ସାର୍ ଆମେ ସିନେମା ସୁଟିଂ ଦେଖିବୁ”। “ହଁ, ଦୁରରୁ ଚୁପଚାପ୍ ଠିଆହୋଇ ଦଖିବ, ବିଲକୁଲ ପାଟିତୁଣ୍ଡ କରିବନି। ହେଡସାରଙ୍କୁ କହି କ’ଣ ଗୋଟେ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା।”


ସିନେମା ସୁଟିଂ ଆରମ୍ଭ ହେଲା। ବଡ଼ ବଡ କ୍ୟାମେରା, ବଡ ବଡ ଟିଣ ଚଦର, ଛୋଟ ଛୋଟ ରେଳ ଧାରଣା ଆହୁରି ଅନେକ କେବେ ଦେଖି ନ ଥିବା ଚିଜ ଦେଖି ଆମେ ସବୁ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ଚକିତ ହୋଇଗଲୁ।
ଶ୍ରେଣୀଗୃହ ଭିତରର ଦୃଶ୍ୟ, ସ୍କୁଲ ଛୁଟି ବେଳର ଦୃଶ୍ୟ ସବୁ ସୁଟିଂ ହେଲା। ହେଲେ ଚିତ୍ରଳୟବାଲା ଯେଉଁମାନଙ୍କୁ ଧୋତି ପଞ୍ଜାବୀ ପିନ୍ଧାଇ ଥିଲେ ସେଇମାନେ ହିଁ କ୍ଲାସରେ ବସିଲେ, ସ୍କୁଲ ଘଣ୍ଟି ବାଜିଲେ ଘରକୁ ଯିବା ଲାଗି ଦୌଡିଲେ।
ମୋର ବନ୍ଧୁ ପ୍ରଦୀପଙ୍କୁ (ଗରାବଡୁ) କିଛି ଛୋଟ ଛୋଟ ଭୁମିକାରେ ଅଭିନୟର ସୁଯୋଗ ମିଳିଥିବା ମୋର ମନେ ଅଛି।
ପିୟୁସ ବୋଷଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶିତ “ସୁବାଷ” ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ୧୯୬୬ ମସିହାରେ ମୁକ୍ତିଲାଭ କରିଥିଲା। ଏହି ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରଟି ଉଭୟ ବଙ୍ଗଳା ଓ ହିନ୍ଦୀ ଭାଷାରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିଲା। ଏବଂ ଯଥେଷ୍ଟ ଲୋକପ୍ରିୟତା ହାସଲ କରିଥିଲା।
ସୁଭାଷ ବୋଷଙ୍କ ପିଲାଦିନ ଅତି ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ହୋଇଥିଲା ଏହି ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରରେ। ଆଜି ମଧ୍ୟ ସମୀକ୍ଷକ ମାନେ ଏକଥା ସ୍ବୀକାର କରନ୍ତି।


ହଁ, କଥାଟି ହେଲା ଏହି ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରର ସୁଟିଂ ‌ସରିବା ପରେ ‌ସୁଭାଷ ବୋଷ ଆମ ପାଇଁ ହିରୋ ପାଲଟିଗଲେ। ସ୍କୁଲ ଗେଟ ଖୋଲି ପଶିବା ମାତ୍ରେ ଡାହାଣ ପଟେ ପଡେ ସୁଭାଷ ବୋଷଙ୍କ ପ୍ରତିମୂର୍ତ୍ତି। ଏଣିକ ସେ ମୁର୍ତ୍ତି ଉପରେ ଆଖି ପଡିବାକ୍ଷଣି ଆପେ ଆପେ ହାତ ଉଠିଯାଏ ନହେଲେ ମୁଣ୍ଡ ନ‌ଇଁ ଯାଏ।
ସୁଭାଷଙ୍କ କଥା ଆମକୁ ଶିକ୍ଷକମାନେ ମଝିରେ ମଝିରେ କୁହନ୍ତି। ସେମାନଙ୍କ ସ୍ବରରେ ଅଭିମାନ ଓ ଗର୍ବ ଭରି ରହିଥାଏ। ଆମେସବୁ ତାଙ୍କ ବିଷୟରେ ଅଧିକ ଜାଣିବା ପାଇଁ ସ୍କୁଲ ପାଠାଗାରରୁ ବହି ଆଣି ପଢୁ। ସଭାସମିତିରେ ଆମନ୍ତ୍ରିତ ଅତିଥି ମାନେ ବି ତାଙ୍କ ଗାରିମା ବଖାଣନ୍ତି ଆଉ ଆମମାନଙ୍କୁ ବହୁତ ଖୁସି ଲାଗେ।
ଆମ ଘରଠାରୁ ଅଳ୍ପ ଦୂରରେ ଥିଲା ନେତାଜୀ ସେବା‌ ସଦନ।


ମୋ ‌ମାଙ୍କ ସହିତ ରିକ୍ସାରେ ବସି ସେଠିକି ଦୁଇ ତିନି ଥର ଯିବା କଥା ମନେ ଅଛି। ମା କୁହନ୍ତି ଜାଣିଚୁ ଏଇ ଘରେ ସୁଭାଷ ବୋଷ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲେ। ମନଟା ଖୁସି ‌ହୋଇଯାଏ। ହେଲେ ସେଠି ବୁଲିବାକୁ ଇଛା ଥିଲେ ବି ବୁଲି ହୁଏ ନାହିଁ। ହାସପାତାଳର କଟକଣା ଆଉ ମାଙ୍କର ବାରଣ ଯୋଗୁଁ।
ଜାନକୀନାଥ ଭଵନ ଓଡ଼ିଆ ବଜାର କଟକ ଏହି ଠିକଣା ଆଜି ସମସ୍ତଙ୍କ ମୁହଁରେ। ନେତାଜୀଙ୍କ ଜନ୍ମସ୍ଥାନ ପାଲଟିଛି ଏକ ତୀର୍ଥସ୍ଥଳୀ। ସେଠାରେ ଗଢି ଉଠିଛି ଏକ ଭବ୍ୟ ସଂଗ୍ରହାଳୟ। ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହେଉଛି ନେତାଜୀଙ୍କ ଦ୍ବାରା ବ୍ୟବହୃତ ‍ବିଭିନ୍ନ ସାମଗ୍ରୀ, ତାଙ୍କ ଘଟଣା ବହୁଳ ଜୀବନର ଅସଂଖ୍ୟ ଫଟୋଚିତ୍ର ଓ‌ ମୁଲ୍ୟବାନ ଦସ୍ତାବିଜ।


ନେତାଜୀଙ୍କ ଜନ୍ମସ୍ଥାନ ସଂଗ୍ରହାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହେଲା ୨୦୦୪ ମସିହାରେ। ଏହା ନିଶ୍ଚିତ ଭାବେ ଏକ ଜାତୀୟ ସ୍ମାରକୀ। କନ୍ତୁ ଦୁଃଖର କଥା ଯେ ଏହି ସଂଗ୍ରହାଳୟର ଯେଭଳି ପ୍ରଚାର ପ୍ରସାର ‌ହେବାକଥା ତାହା ହେଉନାହିଁ। ପାରିପାର୍ଶ୍ବିକ ପରିସ୍ଥିତିର ଉନ୍ନତି ନ ‌ହେବା ଫଳରେ କିଛିଦିନ ଚାଲିଥିବା ଲାଇଟ ଆଣ୍ଡ ସାଉଣ୍ଡ ସୋ ଅଚଳ ହୋଇଯାଇଛି।
ନେତାଜୀ ତାଙ୍କ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଶିକ୍ଷା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ କଟକସ୍ଥିତ ପ୍ରୋଟେଷଣ୍ଟାଟ୍ ମିଶନାରୀ ସ୍କୁଲରୁ, ୧୯୦୨ ମସିହାରେ। ସେହି ସ୍କୁଲର ନାମ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଷ୍ଟୁଆର୍ଟ ‌ସ୍କୁଲ ହୋଇଥିଲା।

Pages: 1 2
Posted on

Silver Splendour of Milienium City

By Shri Raja Parija

Silver Splendour of Milienium City by Raja Parija is the only coffee table book on Silver Filigree of Cuttack. The unique art of silver filigree deserves much more than it has got so far. A promised hub for it remains exactly that: a promise.
This book opens up the possibilities for more research and documentation of this intricate art. The book contains wonderful photographs triggering ‘ye dil mange more’ reaction.

Pages: 1 2
Posted on

ପଦ୍ମ ଶ୍ରୀ’ ଡ. କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ପାଣିଗ୍ରାହୀ

ଆମ ରାଜ୍ୟର ସୁପ୍ରସିଦ୍ଧ ଐତିହାସିକ-ଗବେଷକ-ସାହିତ୍ୟିକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ‘ପଦ୍ମ ଶ୍ରୀ’ ଡ. କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ପାଣିଗ୍ରାହୀ ଅନ୍ୟତମ। ୧ ଡିସେମ୍ବର‌୍‌ ୧୯୦୯ରେ ମୟୂରଭଞ୍ଜ ଜିଲ୍ଲାର ଖିଚି˚ରେ ସେ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲେ। ପିତା ସାଗର ପାଣିଗ୍ରାହୀ ସ୍ଥାନୀୟ କିଚକେଶ୍ବରୀ ମନ୍ଦିରରେ ପୂଜକ ଥିଲେ। ପରିବାରର ଆର୍ଥିକ ଅବସ୍ଥା ଶୋଚନୀୟ ଥିଲା। ମାତ୍ର ଦଶ ବର୍ଷ ବୟସରେ ପିତାଙ୍କୁ ହରାଇଥିଲେ। ରୁଗ୍‌ଣ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ସଙ୍ଗକୁ ଆର୍ଥିକ ଦୁରବସ୍ଥା। ତେବେ, ହାର ମାନି ନ ଥିଲେ କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର। ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ପାଇଁ ରୋଷେଇ କରିବାଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଘାସ କାଟିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନାନା କାମ ତାଙ୍କୁ କରିବାକୁ ପଡ଼ୁଥିଲା। ତେବେ, ଦୁଃଖ ବା ଅନୁଶୋଚନା ନ ଥିଲା। ଉଚ୍ଚ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ସବୁ ହସିହସି ସହୁଥିଲେ ସେ। ବୃତ୍ତି ଟଙ୍କାରେ ସେ ଚଳୁଥିଲେ। ଆଉ ନିଜର ଅଧ୍ୟବସାୟ ବଳରେ କ୍ରମେ ଉପରକୁ ଉଠିଥିଲେ।

ଖିଚି˚ ଓ କରଞ୍ଜିଆରେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ପରେ ସେ ବାରିପଦାରୁ ମାଟ୍ରିକ୍‌ ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥିଲେ। ତାହା ପରେ ରାଭେନ୍‌ସା କଲେଜ୍‌। ଏଠାରୁ ଇତିହାସରେ ସ୍ନାତକ ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ହେବା ପରେ ଅବସ୍ଥାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଥିଲା। ୧୯୩୭ରେ କଲକାତା ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ସ୍ନାତକୋତ୍ତର। ‘ଭାରତୀୟ ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ବ ସ˚ସ୍ଥାନ’ରେ ତାଙ୍କର କର୍ମମୟ ଜୀବନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ଆମ ଦେଶରେ କୁମ୍ଭାରକଳାର ବିବର୍ତ୍ତନ ଉପରେ ଗବେଷଣା ତାଙ୍କର ପ୍ରଥମ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ କାର୍ଯ୍ୟ ଥିଲା। କୁମ୍ଭାରକଳାରେ ଗଭୀର ଅଧ୍ୟୟନ, ତାଙ୍କୁ ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ବ ଗବେଷକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିଶେଷ ପରିଚୟ ଦେଇଥିଲା। ୧୯୪୪ରେ ସେ ଓଡ଼ିଶା ଫେରି ଅଧ୍ୟାପନା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ୧୯୪୭-୫୧ ଓଡ଼ିଶା ସ˚ଗ୍ରହାଳୟରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ। ୧୯୫୪ରେ ‘ଭୁବନେଶ୍ବରର ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ବ ଅବଶେଷ’ ସ˚ଦର୍ଭ ରଚନା ସହ ସେ ପିଏଚ୍‌ଡି ଲାଭକରିଥିଲେ। ଡ. ପାଣିଗ୍ରାହୀଙ୍କ ସମଗ୍ର କର୍ମମୟ ଜୀବନ ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ବ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଗବେଷଣା ଓ ଅଧ୍ୟାପନାରେ କଟିଥିଲା। ଇତିହାସ ଓ ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ବ ଉପରେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଗବେଷଣା ପାଇଁ ୧୯୭୬ରେ ତାଙ୍କୁ ‘ପଦ୍ମ ଶ୍ରୀ’ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା।

ସେ ମଧ୍ୟ ଥିଲେ ସୁସାହିତ୍ୟିକ। ମୁଖ୍ୟତଃ ବିଶ୍ଳେଷଣାତ୍ମକ ନିବନ୍ଧ ରଚନା କରିଯାଇଛନ୍ତି। ରେଭେନ୍‌ସାରେ ପଢ଼ିବା ବେଳୁ ନିବନ୍ଧ ଲେଖା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ‘ଋଗ୍‌ବେଦରେ ନାରୀର ଚିତ୍ର’ ତାଙ୍କର ପ୍ରଥମ ପ୍ରକାଶିତ ନିବନ୍ଧ। ଏହା ପଣ୍ତିତ ନୀଳକଣ୍ଠ ଦାସଙ୍କ ଦ୍ବାରା ସ˚ପାଦିତ ‘ନବ ଭାରତ’ରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା। ଇତିହାସ, ସ˚ସ୍କୃତି ଓ ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ବ ବିଷୟରେ ସେ ଶହେରୁ ଅଧିକ ନିବନ୍ଧ ଲେଖିଥିବା ଜଣାଯାଏ। ସେ ଥିଲେ ସତ୍ୟାନୁରାଗୀ। ‘ଜଗନ୍ନାଥ ସ˚ସ୍କୃତି’ ତାଙ୍କର ଏକ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ନିବନ୍ଧ। ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ନାମରେ ଚାଲିଥିବା ଅବୈଧ-ଅନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପର ସ୍ପଷ୍ଟ ଚିତ୍ର ଏଥିରୁ ମିଳେ। ଅତ୍ୟନ୍ତ ସାହସିକତାର ସହ ଜଗନ୍ନାଥ ସ˚ସ୍କୃତି ନାମରେ ଚାଲିଥିବା ଶଠ ବ୍ୟବସାୟ, ଅପପ୍ରଚାର, ମିଥ୍ୟାର ବିରୋଧ କରି ଏଥିରେ ସେ ଲେଖିଥିଲେ- ଏଥି ପାଇଁ ଓଡ଼ିଆଙ୍କର ନୈତିକ ଓ ଧାର୍ମିକ ଅବକ୍ଷୟ ଘଟିଥିବା ମୋ’ର ବିଶ୍ବାସ। ଜଗନ୍ନାଥ ସ˚ସ୍କୃତି ଯେ ଆମକୁ ଯେ ମହାନ୍‌ କରିଛି, ଏଥିରେ ସନ୍ଦେହ ନାହିଁ। କିନ୍ତୁ, ଏହା ମଧ୍ୟ ଆମକୁ ପତନମୁଖୀ କରିଥିବା ଏକ ଅପ୍ରିୟ-ଐତିହାସିକ ସତ୍ୟ।

ଓଡ଼ିଆମାନେ କେବଳ ଅତୀତକୁ ନେଇ ଅଧିକ ଗର୍ବ କରୁଥିବା ମାନସିକତା, ତାଙ୍କର ପସନ୍ଦ ନ ଥିଲା। ଧର୍ମ ଓ ସ˚ସ୍କୃତି ଯେ କେବଳ ଅତୀତର ବିଷୟ, ଏଥିରେ ତାଙ୍କର ବିଶ୍ବାସ ନ ଥିଲା। ଏହାର ଦୃଢ଼ ସମାଲୋଚନା କରିବାକୁ ଯାଇ ଏବ˚ ପରିହାସ କରି ସେ ଲେଖିଥିଲେ- ‘‘ଅଧିକା˚ଶ ଓଡ଼ିଆଙ୍କ ମାନସିକ ଅବସ୍ଥା ଏମିତି ଯେ, ଯଦି ଶୁଖିଲା ମଳକୁ ଲଫାପାରେ ଭର୍ତ୍ତିକରି, ଉପରେ ଲେଖିଦିଆଯିବ, ଏହା ଅତୀତର ସ୍ବାଦିଷ୍ଠ ପିଠା ଖଣ୍ତେ; ଅନେକ ଏହାର ଦୁର୍ଗନ୍ଧ ଆଘ୍ରାଣ କରିବା ସହ ଚାଖିବାକୁ ମଧ୍ୟ ପଛେଇବେନାହିଁ ଏବ˚ କହିବେ- ଆମର ପୂର୍ବ-ପୁରୁଷମାନେ କି ସୁନ୍ଦର ପିଠା କରିଯାଇଛନ୍ତି।’’ ଅତୀତମନସ୍କତାକୁ ପରିହାସ କରିବାକୁ ଯାଉ ଆଉ ଠାଏ ଲେଖିଥିଲେ- ‘‘ଓଡ଼ିଶାକୁ ପୌରାଣିକ ଓ ଐତିହାସିକ ମହାପୁରୁଷଙ୍କ ଲୀଳା ସ୍ଥଳୀ କହାଯାଏ। ଯାଜପୁରରେ ମନ୍ଦାକିନୀ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଥିବା ଏବ˚ ଛତିଆରେ ଇନ୍ଦ୍ର-ଇନ୍ଦ୍ରାଣୀ ପଥର ପାଲଟିଥିବା ଲେଖାଯାଇଛି। କଟକରେ ପୁଣି କାଳେ ଥିଲା ବାରାଣସୀ; ବିଡ଼ାନାସୀର ଏକ ଅ˚ଶ। ଏଠାକାର ଗଡ଼ଗଡ଼ିଆ ଘାଟରେ ଗଜପତି ପ୍ରତାପ ରୁଦ୍ର ଦେବ ଗଧ ପରି ଗଡ଼ିଗଡ଼ି, ଶ୍ରୀଚୈତନ୍ୟଙ୍କ ପାଦ ତଳେ ଲୋଟିଯାଇଥିଲେ। ଅର୍ଥାତ୍‌, ଓଡ଼ିଶା ଥିଲା ସ୍ବର୍ଗ। ତେବେ, ହର-ପାର୍ବତୀ ଏହି ସ୍ଥାନ ଛାଡ଼ିବା ପରେ ଏହା ପାଲଟିଛି ମଶାଙ୍କ ଅଭୟାରଣ୍ୟ।’’

ଓଡ଼ିଶାର ବୈଷ୍ଣବୀ ସାହିତ୍ୟ ଆମର ସାମାଜିକ ଜୀବନକୁ ନଷ୍ଟ କରିଥିବା ସେ ଲେଖିଥିଲେ। ପଣ୍ତିତ ନୀଳକଣ୍ଠଙ୍କ ପରି ବୈଷ୍ଣବୀ ସାହିତ୍ୟର ଅଶ୍ଳୀଳତା, ଅବୈଧ ପ୍ରଣୟର ବର୍ଣ୍ଣନା ଆଦିର ସମାଲୋଚନା କରୁଥିଲେ। ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଭାଷର ବୈଷ୍ଣବୀ ସାହିତ୍ୟରେ ଅଶଡ଼ତା ନ ଥିବା ଦର୍ଶାଇଥିଲେ। ଏକଦା ଲେଖିଥିଲେ- ‘‘ପେଟରେ ପଖାଳ, ମଗଜରେ ଶଠ ଧର୍ମ ଏବ˚ ତୁଣ୍ତରେ ଅଶଡ଼ ପ୍ରଣୟ ସ˚ଗୀତ ଦ୍ବାରା କୌଣସି ଜାତି ମହାନ୍‌ ହୋଇପାରିବନାହିଁ।’’ ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ମହିଳାମାନେ ସ˚ଗୀତରେ ଅଶଡ଼ତାର ପ୍ରତିବାଦ ନ କରିବା, ଭଣ୍ତ ବାବାମାନଙ୍କ ପ୍ରବଚନ ଶୁଣିବା ଏବ˚ ନେତାଙ୍କ ଫୁଲମାଳ ଦେବା ଆଦି ତାଙ୍କର ପସନ୍ଦ ନ ଥିଲା। ଏହା ଓଡ଼ିଆ ସ˚ସ୍କୃତି ନୁହେଁ ବୋଲି ସେ କହୁଥିଲେ।

ଆତ୍ମଚରିତ ‘ମୋ ସମୟର ଓଡ଼ିଶା’ ପୁସ୍ତକ ପାଇଁ ୧୯୭୫ରେ ପାଇଥିଲେ ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମି ପୁରସ୍କାର। ‘ଇତିହାସ ଓ କି˚ବଦନ୍ତି’, ‘ପ୍ରବନ୍ଧ ମାନସ’, ‘ସାରଳା ମହାଭାରତରେ ଐତିହାସିକ ଚିତ୍ର’ ଆଦି ସେ ରଚନା କରିଥିଲେ।


ସ୍ବୌଜନ୍ୟ: ଫେସବୁକ ପୃଷ୍ଠାରେ ସିନ୍ଧୁଜ୍ୟୋତି ତ୍ରିପାଠୀଙ୍କ ଉପସ୍ଥାପନା

Posted on

Netaji Was Born Here by Sri Raja Parija

“Netaji was born here” recreates the childhood and adolescence days of Subash Chandra Bose spent in Cuttack. It details developments and happenings which was more or less not known to the public. Netaji did have his entire school education here in Cuttack. A very formative phase of one’s life.
Raja Parija has successfully documented a very significant period of Netaji’s life in this book. Through a wise blending of text and photographs, he has managed ably to recreate a lost era.
An interesting read for students researchers and the lay public.

Anyone interested to buy the book can contact CHW .
INR 899
USD:20$

Pages: 1 2
Posted on

Hazrat Bhanwar Shah Wali Mazar by Shri Dipak Samantarai

Long time ago, a Qafla (Caravan) came to Cuttack through Chahata Ghat and encamped on the western part of the city. The place is now known as Qafla Bazar.
Bhanwar Shah Wali was the Imam of the people who accompanied the caravan.
After the death of the Saint his body was buried near the ruined mosque (Bhanwar Shah Masjid) where he used to offer prayers with his followers. His tomb was constructed there. According to the local people, the Shrine is more than (400) four hundred years old. Excepting a mound, there is no trace of the masjid.

Painting by Prof Dr Falguni Ray (Retd Plastic Surgeon ) , SCB Medical Cuttack


In the premises there are other tombs which belong to the brothers of the Saint and his disciples. At that point of time, it used to be a graveyard as well.
Right from the beginning for a long time the Shrine was on a raised square platform without a roof. But in the recent past people have built a flat roofed structure having a bulbous dome in the center. The roof is placed on twelve pillars, each of which has a height of twelve feet from the ground level. On every side there are two small archways.


The Shrine of Hazrat Sayed Bhanwar Shah Wali, located at Saidani Bagicha, Kanika Road, is one of the oldest and best known shrines of the Millennium City. It’s premises measure 1.5 acres of prime land. People of all faiths throng the place.

Posted on

CHW Website Launched

Proving our apprehensions wrong, about thirty participants gathered for restarting the suspended Walk after a forced hiatus of six months. A clean warm Autumn sky welcomed them all. The enthusiasm was truly infectious.

Picture Courtesy by Kishore Bit

It happened to be the World Tourism Day (27th September 2020). Sri Subash Singh, Member of Parliament, Rajya Sabha, launched the much awaited website of Cuttack Heritage Walks. http://www.cuttackheritage.com Inaugurating the website, Sri Singh said that the cause of heritage and history of the Millennium City is going to get a boost through this site. He observed that Cuttack Heritage Walks is playing a very important role in creating awareness amongst the youngsters towards heritage and should function as a pressure group.

Thanking him for gracing the occasion and doing the honours, Dr Dipak Samantarai presented Sri Singh a beautiful photograph of the iconic gate of Barabati Fort. The photograph has been clicked by a member of Cuttack Heritage Walks, Sri Bikash C Das.

Picture Courtesy by Bikash C Das
Pages: 1 2
Posted on

ସ୍ଵାଗତ

ଆପଣଙ୍କୁ ସ୍ଵାଗତ କରୁଛୁ ଆମର ଏହି ନୂତନ ମଞ୍ଚକୁ। ବାରବାଟୀର ଡାକ ଆଜି ବିକଳ ଶୁଭୁଚି। ଓଡ଼ିଆ ସୌଯ୍ୟ ବୀର୍ଯ୍ୟ ଓ ଗୈାରବର ପ୍ରତୀକ ବାରବାଟୀ ସହ୍ୟ କରୁଛି ପ୍ରଚଣ୍ତ ‌ହତାଦର। ରାଜ ଉଆସ ଗଡଖାଇ ମନ୍ଦିର ସବୁକିଛି ମ୍ଲାନ ଓ ନିଷ୍ପ୍ରଭ। ଆସନ୍ତୁ ଐତିହ୍ୟ ହଜି ଯିବା ପୁର୍ବରୁ ସଚେତନ ଭାବେ ତାର ଦାୟିତ୍ବ ନେବା। ଅମା ଅନ୍ଧାର ଘୋଟି ଆସିବା ପୁର୍ବରୁ ଆସନ୍ତୁ ଦୀପଟିଏ ଜଳାଇବା। ବାରବାଟୀର ଡାକ ଶୁଣିବା।ଉଚ୍ଚାରଣ କରିବା ” ତମସୋ ମାଂ ଜ୍ୟୋତିର୍ଗମୟ”!

Posted on

Raja: Festival of Fertility

Celebrated in the month of June, from 14th to 17th, after a spell of dry summer. Raja marks the onset of the long awaited monsoon. Odisha, a predominantly agrarian state, celebrates this festival with rare gusto. Unmarried girls mostly participate in this with youthfulness & passion. During the four days that this festival is observed the fields are left undisturbed, the girls are not allowed to walk barefoot, lest they defile mother earth during her menstrual period.

A period of feasts and merrymaking, a time for special sweet delicacies in homes everywhere, it signifies a way of life, as thousands of people assemble in temples scattered throughout Odisha to pay homage to Mother Goddess.

 This festival of the rains commemorates the fertility of the earth. All decked up, girls swing wildly on the swings hung on the branches of the trees, sing songs of love, marriage and their partners.

Raja Doli

Girls dressed in vivid sarees- brilliant reds, electric blues and bamboo greens evoke the erotic hues of peacock faders the rims of their embellished feet with red dye, their foreheads decorated with florid designs in sandalwood paste. Filigreed pendants hang from there earlobes. They swing on the decorated swings hanging from the low branches of the trees.

Continue reading “Raja: Festival of Fertility”